ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΤ. ΔΑΜΑΛΑΣ - 103 ΧΡΟΝΙΑ ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΧΙΟΥ

Κυρία Πρόεδρε,

Κύριε Αντιπρόεδρε,

Κυρίες και Κύριοι του  Διοικητικού Συμβουλίου.

Ναύαρχε.

Σεβαστό μου ακροατήριο,

Καλησπέρα. Σας ευχαριστώ όλες και όλους,  γιατί  με την παρουσία σας.   Λαμπρύνετε την εκδήλωση.

Αισθάνομαι τους ώμους  μου  ανίσχυρους να σηκώσουν την ξεχωριστή τιμή, να αναφερθώ στην πολύπλευρη προσωπικότητα του αξέχαστου Αντώνη Στυλιανού Δαμαλά.

Αντιμετωπίζω, αδυναμία λόγου,  για αυτό ζητώ την επιείκεια και την κατανόηση σας.

Μην περιμένετε να ακούσετε, από εμένα να σας αναλύσω το έργο 
του Ιστορικού, του Καθηγητού, του Μουσικού,  του οικονομολόγου, 
του Πανεπιστημιακού, του Συγγραφέα του Φιλόσοφου , Του …του … του…. Θα μπορούσα για αρκετό χρόνο να απαριθμώ μερικές από τις ιδιότητες του.

Βλέπω την απορία ζωγραφισμένη στα πρόσωπα όσων δεν γνωρίζατε αυτόν τον πολυτάλαντο άνθρωπο. 

Ναι αυτός ήταν ο φίλος μου.

Ο πρόωρος χαμός του, ήταν τεράστια απώλεια  για τον τόπο μας. 

Έχασε πολλά η μικρή και η μεγάλη πατρίδα μου. 

καπετάν Μιχάλης Καριάμης , στο βήμα 

Δεν θα σας μιλήσω για το έργο του, αυτό ανήκει σε άλλους.              

Σε ειδικούς. Σε ανθρώπους με τεράστιες και ξεχωριστές γνώσεις όπως αυτές 

του πολυβραβευμένου Διδάκτορα  οικονομικών επιστημών κ. Χρήστου Μπαλόγλου, τον οποίο θα ακούσουμε στη συνέχεια.

Η ταπεινότητα μου θα σας μιλήσει για τον φίλο που έχασε άξαφνα. Για απλά προσωπικά μου βιώματα.

Πρωτογνώρισα τον αδικοχαμένο φίλο μου,  πενήντα χρόνια πιο μπροστά, μέσα από της διηγήσεις της συζύγου μου.       Ήταν ο αγαπημένος της καθηγητής στο Γυμνάσιο Θηλέων Χίου. 

Ξεχωριστός.  Ο Αγαπημένος όλων των συμμαθητριών της.

Φωτισμένος και πρωτοπόρος δάσκαλος για την εποχή του.    Δεν θα σταθώ στα αγγλικά τα οποία ήταν η μητρική του γλώσσα. Δεν θα σταθώ στην αγάπη που έτρεφαν στο πρόσωπο του.  

Θα αναφερθώ στον τελευταίο μήνα προ της αποφοίτησης τους.

Κορίτσια, τους λέει, γνωρίζω ότι η πιο πολλές από εσάς, σε λίγο θα αφήσετε το Μυροβόλο νησί μας. Θα ανοίξετε φτερά και θα πετάξετε για ξένους τόπους και για πόλεις μεγάλες. Πρέπει λοιπόν να σας προϊδεάσω για τις συνθήκες και τον τρόπο ζωής των Αθηνών του Λονδίνου ή της Νέας Υόρκης. 

Διορατικό άτομο, ξέφευγε από τα στενά πλαίσια του δάσκαλου ενός επαρχιακού γυμνασίου στις ανατολικές εσχατιές της Ελλάδας μας.

Σε άλλες εποχές, μακριά από τη σημερινή πραγματικότητα, είχε ανοιχτό διάλογο μεταξύ τους. Τους έμπαζε στα μυστικά της μουσικής και τόσα άλλα.

Ήταν ο Φίλος τους, ο αδελφός τους, ο καλός σύμβουλος όλων των προβλημάτων τους .

Άβγαλτα χωριατοκόριτσα οι περισσότερες, ήθελε να τις φέρει σιγά – σιγά στις συνθήκες της αστικής κοινωνίας.

Αργότερα, στον Πειραιά, δεθήκαμε πολύ στενά. Καθημερινό αραξοβόλι μας το βιβλιοπωλείο «Πειραϊκή  Φωλιά του 

 Βιβλίου». 

Εκεί γνώρισα καλύτερα αυτό το υπέροχο παιδί. Ναι ήταν ένας άνδρας με παιδική ψυχή. Ένας μοναδικός άνθρωπος που κάτω από ένα αχνό χαμόγελο, μπορούσε να συγχωρέσει ακόμα και τον φονιά του πατέρα του. 

Έναν ταπεινό πνευματικό δάσκαλο που η μόνη σκέψη του ήταν η προσφορά στην πατρίδα και τον συνάνθρωπο του.   Οι ιστορικές γνώσεις αλλά και η φιλομάθεια του μοναδικές. 

Θυμάμαι τις συγκεντρώσεις μας στο βιβλιοπωλείο, θα έλεγα, πνευματικό σαλόνι του Πειραιά.

Πολλές φορές για μια ημερομηνία ή για μια λέξη, μπορεί να κατέβαζε τόμους επί τόμων για να αποδείξει το δίκαιο των λόγων του. Άνθρωπος δοτικός στην δωρεά γνώσης. Αναπολώ πόσα άγνωστα ιστορικά στοιχεία μου είχε  δώσει για τη γενέθλια άγια μάνα γη της Λαγκάδας.     Ειλικρινά πονώ για τον χαμό του. έχασα ένα φίλο μα πιο πολύ ένα δάσκαλο. Όταν τέλειωσε το μνημειώδες  έργο του, «ο Οικονομικός Βίος της Νήσου Χίου», με παίρνει παράμερα και μου λέει, «Φίλε μου, τώρα βάζω στα σκαριά την συνέχεια του έργου μου.  

Θα αναφέρομαι στα χωριά του νησιού μας, ξεχωριστά για το κάθε ένα» …..

Μπορείτε τώρα να καταλάβετε το μέγεθος της συμφοράς του άδικου χαμού του.

Στο πέρασμα του χρόνου στα 20 χρόνια που δημοσιογραφώ,  έχω χρησιμοποιήσει πάρα πολλά από την σοφία του.

Ένα θα σας πω, πόσοι άραγε γνωρίζουν για τη συνάντηση των Ίωνα Δραγούμη και Σαμπάχ Εντίν για τον διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας  στο σπίτι του παππού Δαμαλά στο Σκουτάρι ;                                                                  

Αντώνης Στυλ. Δαμαλάς 

                  

Αλήθεια, πόσοι γνωρίζουν ότι πριν την τελική επιλογή του Ανδρέα Ανδριανόπουλου, για τη υποψηφιότητα του Δημάρχου Πειραιώς, είχε προταθεί ο Αντώνης. Προεξέχουσα μορφή της τότε καλούμενης « Πεφωτισμένης Δεξιάς» ;

Θα μπορούσα για ώρες σας μιλώ για αυτή την ξέχωρα προικισμένη μορφή. Σέβομαι τον χρόνο του επόμενου ομιλητή ο οποίος θα εκθέσει σπουδαιότερα στοιχεία και γνώσεις για το έργο αυτού του Μεγάλου Χιώτη. 

Του Μεγάλου Οραματιστή ο οποίος λάτρευε το νησί μας .

Θέλω να σας εξομολογηθώ ότι ….σαν μου έλεγε ότι στις σκέψεις του μέσα υπήρχαν σχέδια για ένα κέντρο γνώσης και μάθησης, σκεπτόμουν  … ο φίλος μου ονειροβατεί.                       

Πετά διαρκώς στα σύννεφα  πάνω από τη Χίο .. !

Το Μυροβόλο νησί μας που σαν σήμερα το 1912 μετά από σκλαβιά 346 ετών ελευθερώθηκε. Μέρα Κυριακή, εορτή των Αγίων Μηνά, Βίκτωρος και Βικεντίου μια κραυγή έφτασε ως τα ουράνια «Φάνηκαν τα βαπόρια» . «Έρχονται οι Έλληνες».       

Τα μάτια όλων στρέφονται κατά Αιγνούσσας μεριά, που ο ουρανός είχε σκοτεινιάσει από τους καπνούς των πλοίων της λευτεριάς.

Την 10η πρωινή, μια λέμβος με τον υποπλοίαρχο Χατζηκυριάκο, εισήρχετο στο λιμάνι, για να απαιτήσει τελεσιγραφικά τη Λευτεριά χωρίς άσκοπη αιματοχυσία. «Κατ’  εντολή της κυβερνήσεως μας ήλθομεν να καταλάβωμεν την Χίον πάση θυσία».  Στις 15:15, ομοβροντίες του στόλου μας, έσπερναν το χαρμόσυνο μήνυμα. Δυνάμεις του Ελληνικού στρατού αποβιβάζονταν στο ‘’Κοντάρι’’. Ξέφρενες ιαχές ακούγονταν από παντού. «Γεια σας Λιοντάρια μας» . «Χριστός Ανέστη».

Με τη φράση του Δήμαρχου Χίου Νικολάου Κουβελά : «Που είστε, μωρέ παιδιά, που σας γυρεύαμε πεντακόσια χρόνια», να μένει στους αιώνες. 

Σε λίγο ύψωναν την Ελληνική Σημαία αναφωνώντας  «Ελεύθεροι Χίοι, η δουλεία καταργείτε» με το συγκεντρωμένο πλήθος να παραληρεί «Είδαμε το φως το αληθινό».

Δεν θα σας κουράσω με λόγια χιλιοειπωμένα  και αναφορές μαχών και συμπλοκών. Το αίμα των αδελφών μας, καθαγίασε τα βουνά της Άγιας Μάνας Μυροβόλου Γης μας. Την Πέμπτη της 21^ης Δεκεμβρίου κάτω από την ασφυκτική πίεση των δυνάμεων μας, υπόγραφαν την συνθηκολόγηση.

Οι Χιώτες, ήταν από τους λίγους νησιώτες που δεν περίμεναν να τους ελευθερώσουν. Αντάμα με τα ένστολα αδέρφια τους και τα Εθελοντικά Ελληνικά Σώματα,  είχαν ετοιμάσει  αντάρτικες ομάδες. Θα αναφερθώ σε αυτές των Κυδιάντας/Λαγκάδας /Συκιάδας – Λιθίου – Βικίου – Βολισσού, τον εθελοντικό λόχο Μαστιχοχώρων,   μα κυρίως αυτό τον Καρδαμύλων που είχαν οργανώσει και εξοπλίσει με δικά τους έξοδα έναν κανονικό στρατό με Στρατιωτική ιεραρχία και δομές.

Θα ήταν καλό, για όλους τους φιλίστορες, να διαβάσουν την τιμητική αναφορά του υποστράτηγου Πέτρου Καρακασσώνη στο βιβλίο του ,

«ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΕΩΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟ 1912» . Ειδικά το κεφάλαιο ΙΕ, {Η ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ ΚΑΙ Ο ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΧΙΩΝ}, αποτελεί έναν ύμνο για τους Χιώτες και τη Χίο μας.

Κυρία Δαμαλά, το Ίδρυμα σας είναι ένα πόλος πολιτισμού και γνώσης. Ένα διαρκές μνημόσυνο στην μνήμη των αγαπημένων σας . Αυτή την ώρα θυμίζω προς κάθε άνθρωπο, πως  : «ο Αντώνης Δαμαλάς, δεν πέθανε . Πεθαίνει κάποιος μόνο όταν τον λησμονήσουμε . Καλοτάξιδο το ίδρυμα, Δάδα Χιακού πνεύματος – Αρχοντιάς και Πολιτισμού εις στους αιώνες των αιώνων»

Πριν κατέλθω από το φιλόξενο βήμα, θέλω να σας θυμίσω τις δραματικές ώρες που περνάμε σαν Έθνος και σαν Λαός. Σας προτρέπω και σας παρακαλώ να μην τους κάνουμε τη χάρη να σκύψουμε το κεφάλι. Είμαστε Έλληνες Υπερήφανοι. Στο τέλος όπως πάντα ΕΜΕΙΣ θα είμαστε οι Νικητές .

Ζητώ συγνώμη αν σας κούρασα.

Ταπεινά σας Ευχαριστώ

Μιχάλης Γ. Καριάμης

Πλοίαρχος Ε. Ν