ΤΙΜΗΣΑΝ ΡΙΖΕΣ ΚΑΙ ΑΓΙΟ

 Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονα στο κοίλα 

«Ἀθλοφόρε Ἅγιε, καὶ ἰαματικὲ Παντελεῆμον, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ, ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.»

Πρωί Κυριακής της 27^ης Ιουλίου, ημέρα μνήμης του Αγίου Μεγαλομάρτυρα  Παντελεήμονα του Ιαματικού.    Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, νωρίς το πρωί, ξεκινήσαμε από την Λαγκάδα για την ανάβαση μας στα ιστορικά Κοίλα του Ηροδότου. Κοιτίδα των Βρονταδουσίων , Καρδαμυλιτών – Λαγκαδούσων και Συκιαδιωτών. Το αυτοκίνητο έκανε το εγχείρημα ευκολότατο.  Και ενώ διασχίζαμε την απόσταση με άνεση και χωρίς κόπο, ο νους μου, ξαναγύρισε στις δεκαετίες του πενήντα και του εξήντα. Γονιοί και Παππούδες, τιμούσαν πολύ  τον Άγιο Παντελέμονα όπως και τους Άγιους Αναργύρους. Γιατροί ...ιαματικοί αγαπημένοι άγιοι και προστάτες του χειμαζόμενου λαού. Πως ήταν δυνατόν σύσσωμο το χωριό να μην ανέβει στα Κοίλα; Ευκαιρία συνάντησης των Χωριανών μου, των Κυδιαντούσων, Πυτιανών, Αγρελωπούσων και  Καρδαμυλιτών. 

Οι Βρονταδούσοι, παρά του ότι το ξωκλήσι ήταν δικό τους, ήταν πάντα  ποιο λίγοι. Τεράστια η απόσταση, για τα τότε δεδομένα.  Η έλλειψη δρόμων και άλλες δυσκολίες έκαμναν αδύνατη την έλευση τους. Εμείς, φεύγαμε νωρίς το απόγευμα της παραμονής. Μέσα από απάτητα μονοπάτια, ανηφορίζαμε από τον «Μαρμαρά» τους «Άγιους Αναργύρους» τον «Κάντηλα»  την «Χωρή» την «Δασκαλόπετρα»  για να φθάσουμε κατάκοποι εκεί πάνω Οι Συκιαδιώτες, ακόμα ποιο δύσκολα. Αυτοί είχαν να διαβούν τον λόφο μεταξύ των δυο χωριών μας. Ακόμα ποιο δύσκολη και μακρινή η άνοδος των Καρδαμυλιτών. Σε ποιο πλεονεκτική θέση Κυδιαντούσοι και Πυτιανοί. Σκέψου τώρα την Οδύσσεια και τα πάθη των Βρονταδούσων.  Άσβεστη παραμένει στη μνήμη μου, η εικόνα του Χρήστου του Συκιαδιώτη να μεταφέρει τραπέζια – καρέκλες και όλα τα σύνεργα για τους λουκουμάδες, φορτωμένα πάνω σε ηρωικά γαδουράκια. 

Δύσκολες εποχές – μαρτυρικές, μα αξέχαστα παιδικά χρόνια. Ο Χώρος ασφυκτικά γέμιζε από προσκυνητές και υποζύγια. Προσφιλές θέαμα το κάψιμο των αστυφίδων. Ήταν το αγαπημένο πανηγύρι των παιδιών. Θαρρώ πως εκεί όλοι μας φουμάραμε για πρώτη φορά. Φεύγαμε από το χωριό με μοναδικά εφόδια ένα πακέτο τσιγάρα. Ένα καραφάκι Ούζο και δυο κονσέρβες σαρδελάκια με πιπεριά. Κοιμόμαστε κατάχαμα, πάνω σε βράχους ή ξεροτρόχαλους τοίχους. Που σκέψη ή φόβος για Φίδια ή άλλα σερπετά. Ο Μπάρμπα Σάββας ο Μπελλές (Χαβιάρας) από τ’ Αγρελωπό, διαλαλούσε τη φημισμένη του πραμάτεια. «Και του Σάββα το παστέλι, όλο αμύγδαλο και μέλι ».Η άμια Βγαγγέλα του Ζόγαρου, ήταν εστία έλξης με τα ζαχαρωτά «κουτσάκια» της. Κάτι ζαχαρώδη τσολιαδάκια, τυλιγμένα σε χρωματιστή ζελατίνα.Μίζερες εποχές, για όσους τις ζήσαμε. Η ανεμελιά της νιότης και οι εικόνες που δεν ξαναβλέπουμε τις κάνουν να φαντάζουν ονειρικές. Με αυτές τις σκέψεις φτάσαμε στα κοίλα. Φέτος το εκκλησίασμα ήταν σχετικά μικρό. Θες το ότι έπεσε ημέρα Κυριακή. Θες ο γάμος του «Ρόδα», του πιο γλεντζέ των χωριών μας,  και το τρικούβερτο γλέντι μέχρι πρωίας να καθήλωσε τους χωριανούς μας στα κρεβάτια ..... Πάντως φέτος είμαστε ποιο λίγοι από κάθε άλλη φορά. Δεν σχολιάζω τους λόγους, τονίζω την απουσία των Καρδαμυλιτών και των Πυτιανών. Πιθανά η διαίρεση των Κοίλων ανάλογα με το που ανήκει το κάθε ξωκλήσι να κάνει τον καθένα να προτιμά την δική του ... επικράτεια. Πιθανά η νεολαία μας να αποκόπηκε από ρίζες και πατρογονικές συνήθειες. Ομολογώ όμως ότι προσωπικά έγινα φίλος της ιστορία και των παραδόσεων μας εδώ πάνω. 

ο Πύργος των Κοίλων 

Σε τούτη τη μυστηριακή γη με τα αξέχαστα ακούσματα των ασπρομάλληδων για τους υπερκείμενους «Σωρούς της Γριάς». Τα μυστικά το «Πύργου των Κοίλων». Της «Σχολειόπετρας». Της «Χωρής», το «πηγάδι της Σαρακίνας», τα «Κουφόγια ». Τη σφαγή της «Χορεύτριας» και την αιχμαλοσία των Κοιλανών στην Άγια Κυριακή από του Αλτζερίνους πειρατές. Τα κατορθώματα του «Πέτικα» για την «Πέτρα του Μπουλλά» κάτω από την οποία οι «Λόρδοι» βρήκαν ολάκερο θησαυρό ή το «Κιούπι με τις λίρες» στην Παναγιά την «Κοιλανη». Χάθηκαν δια παντός τα πάντα γύρω από τη μεταφορά ιστοριών αλλοτινών εποχών. Εδώ φτάσαμε στα όρια και το τέρμα της στοματικής παράδοσης. Μοναδικό καλό, το αντάμωμα με φίλους. Να αναφερθώ ειδικά στην κυρία Θεανώ Ξεντέ. Τον γιατρό Αναστάσιο Τριπολίτη. Τον πρόεδρο του ΦΟΒ κ. Πολύδωρο Στείρο και τόσους άλλους Βρονταδούσους. 

Ο γράφων με τον πρόεδρο του ΦΟΒ κ. Πολύδωρο Στείρο

Η βοήθεια και η Χάρη του ελεήμονα Άγιου Παντελεήμονα να παραστέκει στο πλευρό όλων και των οικογενειών μας. Καλή αντάμωση και πάλι εδώ πάνω.

Ζω το σήμερα, αναπολώντας τα παλιά

Μιχάλης Γ. Καριάμης

Πλοίαρχος Ε.Ν. 

Σύγχρονος Παστελάς των Κοίλων

Ο ναΐσκος του Άγιου Παντελένονα στα Κοίλα